Wybór wydarzenia

Koncert w ramach wystawy czasowej „FAKE FOR REAL” | Historia fałszerstw i falsyfikatów

Ekspozycja Fake for Real. Historia fałszerstw i falsyfikatów, przygotowana przez Dom Historii Europejskiej w Brukseli, poświęcona zjawisku fałszerstwa w historii Europy – od starożytności po czasy współczesne – staje się intrygującym tłem również dla Requiem. Historia tego utworu pełna jest niedopowiedzeń, mitów i legend: czy to naprawdę dzieło Mozarta? A może Süssmayra? A może – obu? A może jeszcze innych uczniów Mozarta? Właśnie te pytania nadają jego wykonaniu niepokojącą aktualność – w świecie, który wciąż na nowo pyta o autentyczność, prawdę i źródła. Requiem Mozarta w wersji ukończonej przez Franza Xavera Süssmayra nie jest falsyfikatem w ścisłym tego słowa znaczeniu. Ale jest dziełem częściowo mistyfikowanym historycznie, które przez dziesięciolecia funkcjonowało w kulturze jako dzieło jednego autora, mimo że powstało w wyniku współpracy, redakcji i rekonstrukcji pośmiertnej kilku kompozytorów.

Co przemawia za uznaniem za falsyfikat:
- Ukończone części (Sanctus, Agnus Dei, Benedictus) zostały w całości skomponowane przez Süssmayra, lecz przez dziesięciolecia funkcjonowały wyłącznie jako dzieło Mozarta, bez ujawnienia współautorstwa.
- Celem było zachowanie pozoru kompletności utworu Mozarta – w tym sensie mogło dojść do świadomego wprowadzenia odbiorców w błąd.
- Brak podpisu Süssmayra w pierwszym wydaniu partytury mógł budzić wrażenie, że całość pochodzi od Mozarta.
- Konstancja (wdowa po Mozarcie) i jej otoczenie konsekwentnie utrzymywali narrację o jednolitym autorstwie, mimo że wiedzieli o wkładzie innych kompozytorów.

Co przeczy uznaniu za falsyfikat:
- Dzieło bazuje na autentycznych szkicach Mozarta – znaczna część utworu jest bezdyskusyjnie jego autorstwa (np. Introitus, duże partie Dies Irae, Domine Jesu).
- Süssmayr był rzeczywistym współtwórcą, a nie kimś, kto podrabiał cudzy styl anonimowo lub podszywał się pod innego autora dla własnego zysku.
- Dokańczanie dzieł po śmierci kompozytora było normalną praktyką, nietraktowaną wówczas jako fałszerstwo lub mistyfikacja.
- Współczesne badania, rekonstrukcje i edycje jasno oznaczają udział Süssmayra – co redefiniuje dzieło z „fałszywego” na „wielowarstwowe”.

Wykonawcy:

Soliści:
Anna Fabrello – sopran
Ewa Marciniec – alt
Ryszard Minkiewicz – tenor
Leszek Skrla – bas-baryton

Camerata Gedania – Orkiestra Kameralna Akademii Muzycznej w Gdańsku
Harmonia Vocale – Zespół Wokalny Wydziału Wokalno-Aktorskiego Akademii Muzycznej w Gdańsku
Przemysław Stanisławski – dyrygent

Program:
W.A. Mozart – Requiem d-moll KV 626

Koordynator:
dr hab. Andrzej Kacprzak

Organizatorzy:
Akademia Muzyczna im. Stanisława Moniuszki w Gdańsku
Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku

WSTĘP WOLNY